Ауылды көркейту – келешек кепілі

Облыста әлеуметтік нысандары жөндеуді қажет ететін елді мекендер бар. Айталық, Екібастұз қаласына қарасты Бәйет ауылындағы мектеп, ауыл клубы мен көше жолдары тозып тұр. Оларды жөндеп, жаңғырту үшін мемлекеттік қазынадан қаражат бөлінуі тиіс. Кеше өңірімізге жұмыс сапарымен келген ҚР Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыровқа тұрғындар осындай бұйымтайын жеткізді. Сондай-ақ, министр мен өңір кәсіпкерлерінің кездесу барысында өзекті мәселелер ортаға салынып, талқыланды.

Бәйет тұрғындарының базынасы

Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров облысқа жұмыс сапарын Екібастұз қаласына қарасты Бәйет ауылдық округінен бастады. Жарты ғасырлық тарихы бар елді мекен жыл сайын дамып, өркендеп келеді. Мұндағы тұрғындар саны да көбеюде. Дегенмен, қордаланып қалған мәселелер де баршылық. Бұл туралы ауылдағы ағайын ведомство басшысымен өткен кездесу барысында айтты. Ауылдағы мектеп пен клубтың сүреңсіз жағдайын министр де көрді. Айталық, мұндағы білім ордасы 1987 жылы салынып, пайдалануға берілген. Содан бері оқу ғимаратында күрделі жөндеу жүргізілген емес. Ал 65 адамға ғана арналған жергілікті клуб айтарлықтай тарлық етеді. Тұрғындар ауыл ішіндегі жолдардың шұңқырын да кей кездері өз күшімен жөндеуге тура келетінін айтты. Осы іспетті күрмеулі мәселелерді «Ауыл – ел бесігі» мемлекеттік бағдарламасы арқылы шешуге болады. Бірақ Бәйет ауылы қалаға қарасты болғандықтан, бағдарлама талаптарына сай келмей отыр.

- Екібастұз – тұрғындары саны мен елді мекені көп өңір. Мұндағы Солнечный және Шідерті кенттері аудан орталықтарына пара-пар. Тағы 25 ауылдың біреуі тірек, біреуі спутниктік елді мекендер қатарына жатады. Әлеуеті бойынша тірек ауылдарға қойылатын талаптарға сай келетін аумақтар да бар. Бірақ олардың барлығы Екібастұз қаласына қарасты елді мекендер санатына жататындықтан, соңғы үш жыл бойы «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасының игілігін көре алмай келеді. Қазіргі уақытта жалпы құны 5 млрд теңге болатын жобаларға қатысты құжаттар әзір. Егер құзырлы министрлік тарапынан қолдау болып, тиісті қаражат қарастырылса, сол жобаларды жүзеге асыруға дайынбыз, - деді Екібастұз қаласының әкімі Аян Бейсекин. Жалпы, бүгінгі таңда қала құрамына кіретін ауылдық аймақтарда 17,5 мыңнан астам адам тұрады. Мұнда 19 білім беру мекемесі, 17 клуб, 18 медициналық пункт пен 124 шақырым ауылішілік жолдар бар. Осы нысандарды жөндеп, жаңғырту үшін «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасына қосылу аса маңызды.

- Аталмыш бағдарламаға сұраныс өте жоғары. Еліміздегі 6 мыңнан астам елді мекеннің 3,5 мыңы тірек және спутниктік ауыл болып саналады. Бұл қатарға Бәйет ауылын да қосуға болады. Тірек ауылға айналса, мемлекеттік бағдарлама аясында ауқымды жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік туады. Жергілікті әкімдік тиісті құжаттарды жолдаса, қарастыруға әзірміз, - деп ұсынысты қолдады министр.

Жоспар орындала ма?

Содан соң Әлібек Қуантыров Екібастұз қаласындағы тұрғын үйлердің құрылыс алаңына барды. Бұл жерде шаһар басшысы Аян Бейсекин қаланы 2025 жылға дейін дамытудың кешенді жоспары аясында атқарылған және жоспарланған жұмыстар туралы баяндады.

- Биылға белгіленген жоспарға сәйкес, 80 шараны атқаруға барлығы 190 млрд теңге қарастырылды. Оның 14 млрд теңгесі – республикалық бюджет қаржысы. Қалған 176 млрд теңгені құрайтын жеке инвестицияның қатарында ГРЭС-1 станциясындағы №1 энергоблоктың жөндеуі, ГРЭС-2 орталығындағы №3 энергоблоктың құрылысы, «Богатырь Көмір» кенішінде циклдық-ағындық желіні іске қосу сынды ірі жобалар бар, - деді А.Бейсекин. Ал келесі жылы кешенді жоспардағы 63 шараны іске асыруға барлығы 346 млрд теңге қарастырылып отыр. Бұл ретте 25 млрд теңге мемлекеттік бюджет есебінен бөлінбек. Басым бөлігінің жобалық-сметалық құжаттамасы әзір. Десе де, тәуекелдер де жоқ емес.

- Жоспар бойынша, 2023 жылы қалада 7,2 шақырым жылу құбыры салынуы тиіс еді. Бірақ жылу-электр орталығының жағдайын саралау бойынша республикалық комиссия жұмысының, облыс әкімінің тапсырмасы бойынша техникалық аудиттің басталуына байланысты бұл істі кейінге қалдырмақ ойымыз бар. Саралау жұмыстарынан соң ғана стратегия дайындап, соған қарай әрекет ететін боламыз, - деді шаһар басшысы. Сол сияқты ипподром аумағында жеке үйлер салу жобасы тиімсіз болғалы тұр. Инфрақұрылымы тартылған, 400-ге жуық жер учаскесі бар аумақтағы баспаналардың бағасы қымбат болып, оны сатуда қиындық туындауы ықтимал. Сол себепті олардың орнына көпқабатты үйлер салу ұсынылып отыр. Қазіргі уақытта бесқабатты 7 үйдің құрылысына қатысты құжаттар дайын. Оған қоса, келесі жылы тоғызқабатты 17 баспананың жобалық-сметалық құжат-тамасы әзір болады.

- 2017-2020 жылдары Екібастұз қаласында тұрғын үйлер құрылысы қарқынды дамығанымен, кейінгі жылдары республикалық бюджеттен бөлінетін қаражаттың аздығынан бұл қарқын бәсеңдеп қалды. Бүгінде №21 шағын ауданда құрылысы жоспарланған 8 көпқабатты баспананың төртеуі толығымен аяқталды. Таяу күндері бесінші үйді қолданысқа тапсырамыз. Бұл баспаналарға кезекте тұрған азаматтар мен қоныс аударушылар көшіп келді. Енді қалған үш үйдің құрылысына республикалық бюджеттен қаржы қарастырылса, олар арендалық баспана ретінде тұрғындарға үлестіріледі. Кешенді жоспарда бұл бағыт қамтылған. Егер республикалық деңгейде қаржылай қолдау болмаса, қарыз алып, кейін баспаналарды несиелер желісі бойынша сатылымға шығаруға тура келеді, - деді А.Бейсекин. Ал ГРЭС-1 және ГРЭС-2 станцияларына қарасты су қоймаларында балық шаруашылығын дамытуға қатысты бастама қаланың кешенді жоспарынан мүлде алынып тасталуы мүмкін. Себебі шаруашылықтың мұндай түрінен дайын-далған өнім адам денсаулығына кері әсер тигізеді деген болжам бар. Министр ұсыныстардың барлығын ескеріп, орталық органдар тарапынан қолдау көрсетуге уәде берді. Сондай-ақ, ведомство басшысы «Проммашкомплект» ЖШС теміржол дөңгелектерін шығаратын зауытын аралады. Ағымдағы жылы кәсіпорында 200 мыңға жуық бірлік өнім шығару жоспарлануда. Зауыт өнімнің 70 пайызын шетелге экспорттайды. Өнді-рісте 720-дан астам адам жұмыс істейді. Министр өнеркәсіптік кәсіпорындар мемлекеттің дамуында маңызды рөл атқаратынын атап өтті. - Олардың саны өсу керек. Импортқа тәуелділікті айтарлықтай төмендету ел үшін өте маңызды, - деді ол.

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА