«Пати» билеген заман болды...

Қазақтың тал бесіктен жер бесікке дейінгі өмірі дәстүр мен мәдениетке негізделген. Бірақ сол дәстүрімізге басқа елдердің мәдениеті сіңіп бара жатқанына барлығымыз куәміз. «Ашамай», «Атқа отырғызу», «Асату», «Босаға майлау» секілді салт-дәстүрлер қоғамда ұмыт болып бара жатыр. Әсіресе, кей отырыстарда дастархан басында дұрыс бата беретін қарияларымыздың саны біртіндеп азаюда. Ондай дәстүрлердің орнына қазіргі қоғамда «Гендер пати» мен «Хен пати» деген салт пайда болған. Бұл қандай салт деп түсінбей отырған боларсыз. Түсіндіріп өтейік.
Балалы болатын сол күннің қуанышты хабарын естіген жұбайлар үшін аздаған айлардан соң іштегі нәрестенің жынысын анықтау кезеңі басталады. Ультрадыбыстық тексеруден соң, оны жұбайына, туыстарына айтудың өзін қазіргі жастар кішігірім сән-салтанатқа айналдырған. Қазір анықтауды түрлі жолдармен білдіретін болған. Мысалға, отбасы арасында үлкен кеш өткізеді. Кешке жиналудың басты себебі, әрине – сәбидің жынысын анықтау. Кеш ортасында сәбидің жынысын шар жару арқылы немесе тортты кесу арқылы біліп жатады. Егер де қызыл түс көретін болсаңыз –
қыз, көк түс көретін болсаңыз – ұл деген сөз. Екі түске боялған шарлар немесе торттар арқылы мерекелік рәсім өткізетін жастар бүгінде бұл мәдениетті қазақ қоғамына енгізіп үлгерді. Бұл мазмұндағы кештерді әлеуметтік желіде жиі байқайтын боларсыз. Тіпті ел алдында жүрген өнер иелері де осы бір үрдісті қолдануда. Кейбірі хайп үшін, басқалардан ерекше көзге түсу үшін түрлі әрекеттер жасап жүр.
- Бұл үрдістен өз басым ерсілік көріп тұрған жоқпын. Басты мақсат – отбасымыздың арасында қуанышымызды атап өту ғана. Жұбайым осылай жасайық деген соң ұсынысын қолдадым. Екінші рет әке атанайын деп тұрсам да, қатты толқып тұрмын. Есте қаларлықтай болсын деген мақсатта ғана өткіздік, - дейді жас әке Мейрам Жанасыл.
Ал ауыл тұрғыны Марал Жұматованың ойынша, бұл - ерсі қылық. Өмірге келетін бала қыз болсын, ұл болсын, ең бастысы, аман-есен өмірге келсе болғаны. Қазір ол маңызды емес, дейді.
Қоғамға енген тағы бір үрдіс – «Хен пати». Бұл үрдіс те батыс мәдениетінен енген. Бұл - біздің қазақ халқының «бастаңғы» деген дәстүріне сарындас. Тек бұл жиында жастар емес, қыздар өздері жиналады. Тұрмысқа шығуға санаулы күндері қалған бойжеткен құрбыларымен жиналып, отырыс жасайды. Отырысты бойжеткеннің құрбылары бірігіп жасайды. Бұл үрдістің біздің елімізде аталып жүргеніне көп уақыт бола қойған жоқ. бұл үрдіс Австралия, Жаңа Зеландия, Ирландия, Ұлыбритания елдерінде үнемі аталып өтіледі.
«Хэн пати» түсінігі «тұрмыс құрмаған қыздар кеші» деп атайды екен. Біздің қыздардың көбі бұл үрдісті қолдайтынын айтты.
- Бұл кешті құрбымның ұзатылып жатқанына байланысты өткіздік. Ешқандай әдепсіздік, жат қылық көрінген жоқ. Басқа мәдениетті насихаттау емес, жай көңіл көтеру үшін ұйымдастырдық. Бұл құрбымыз үшін маңызды күн ғой. Арасында құрбылармен сыр тарқатып, бас қосып отырғанның еш әбестігі жоқ шығар, - дейді ұзатылғалы жүрген қыздың құрбысы.
Ал Павлодар қаласының тұрғыны Жамбыл Құсайынов бұл дәстүрлерді мүлдем қолдамайды.
- Дәстүрдің озығы бар, тозығы бар. Мұндай батыс мәдениетінен келген үрдістерді насихаттамай, керісінше, ұмыт болған өзіміздің салт-дәстүрлерімізді жаңғыртпаймыз ба? Бұл үрдістер жаңғырып, өзіміздің әдет-ғұрпымыздың ұмыт болғанына жаным ашиды. Заман өзгерген шығар. Бірақ заманды өзгертетін – адам. Сондықтан ең бірінші өзімізден бастайық. Әрқайсысымыз өзіміздің ұрпақтарымызға дәстүрді ұстанып көрсету – біздің басты міндет. Тарихын, мәдениетін ұмытқан адам – адам емес, - дейді ақсақал.

Түйін:
Атадан балаға мирас боларлықтай дәстүрлеріміз ұмыт болуда. Батыс мәдениетінен енген үрдістер қазақтың алтынмен аптаған, күміспен күптеген әдет-ғұрпының орнын басып, жастардың орта-сына енуде. Мысалы, тортты үрлеу, майшам жағу, гүл лақтыру, Хэллоуин, Бонбоньерка беру деген батыстың дәстүрлері біздің қоғамға сіңіп кеткелі бірталай уақыт өтті. Өзіміздің қай жағынан болсын басқа елдің дәстүрінен мазмұны жағынан әлдеқайда
асып түсетін дәстүрімізді ұлықтаудыңмаңызы зор. Дәстүрді ұмытпай, ұлықтау – халқымыз үшін құнды қағида. Осыны қоғам жастары естерінде сақтаса екен дейміз.
Айдана БОРАНБАЕВА

Количество показов: 611

Возврат к списку